Over dat en wat
Omdat het verschil tussen dat en wat eigenlijk helemaal niet moeilijk is, val ik
maar meteen met de deur in huis:
-
Dat slaat op iets
bepaalds, wat op iets onbepaalds of op een hele
zin.
-
Woorden als alles, enige,
dat(gene) en iets kun je in dit verband als
onbepaald zien.
Dit betekent niet dat iedereen die dit weet het ook meteen goed
doet, want we verspreken ons nogal makkelijk. Je zou kunnen
zeggen dat niemand daar normaal gesproken moeilijk over hoeft
te doen, maar er kan een betekenisverschil zitten in het
verschil tussen dat
en wat. Neem
bijvoorbeeld de zinnen:
-
Willem sprak twee uur over het
reglement, wat Karel overbodig vond.
-
Willem sprak twee uur over het
reglement dat Pieter overbodig vond.
In de eerste zin wordt met wat verwezen naar de zin voor de komma, zodat de
betekenis is dat Karel het overbodig vond dat Willem twee uur
lang sprak over het reglement - wellicht kende Karel het
betreffende reglement al door en door.
In de tweede zin wordt dat
gebruikt en wordt dus verwezen naar het reglement. Blijkbaar
vindt Pieter het bestaan van dat reglement iets
overbodigs.
Overigens is het gebruik van
wat na iets voor discussie vatbaar. Je kunt
zeggen dat je dat kunt gebruiken wanneer je over iets
bepaalds spreekt:
-
Is er nog iets wat ik vergeten
ben?
-
Ja, ik weet iets dat je vergeten
bent.
-
Ja, ik weet iets wat je vergeten
bent.
Je zou kunnen zeggen dat de tweede zin beter is dan de derde:
in de eerste zin gaat het erom dat iets niet bepaald is, terwijl het in de
tweede/derde gaat om een bepaald iets (al moet dat nog worden gedefinieerd). Maar
er zullen weinig taalkundigen over vallen als je gewoon als
regel houdt dat wat
na iets komt.
